Ένα μέρος με αντιθέσεις που διαθέτει πλήθος ιστορικών και αρχαιολογικών θησαυρών, προστατευόµενες περιοχές, παραδοσιακούς οικισµούς, βουνό και θάλασσα, σπάνια άγρια πανίδα και χλωρίδα.

Λίγα λόγια για την περιοχή

 Η Φωκίδα είναι περιφερειακή ενότητα της Στερεάς Ελλάδος και συνορεύει με τη Βοιωτία ανατολικά, τη Φθιώτιδα βόρεια και την Αιτωλοακαρνανία δυτικά, ενώ στα νότια βρέχεται από τον Κορινθιακό κόλπο. Πήρε το όνομά της από τον Φώκο, γιο του Αιακού και αρχηγό των Αιγινητών ο οποίος κατέλαβε την περιοχή και της έδωσε το όνομα του. Η Φωκίδα παρουσιάζει αξιόλογη τουριστική κίνηση, χάρη στους σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους, τα αξιόλογα ιστορικά μνημεία και τις δαντελωτές ακρογιαλιές της. Ακόμη, ο πληθυσμός της περιφερειακής ενότητας ανέρχεται στους 36.210 κατοίκους, κατατάσσοντας την στην 53η σε πληθυσμό στην Ελλάδα. Παρακάτω επέλεξα για εσάς, όσα θεωρώ ότι πρέπει να δει κάποιος που επισκέπτεται τη περιοχή για πρώτη φορά.

10) Ερατείνη-Μοναστηράκι

 Στην δέκατη θέση έχω τοποθετήσει δύο πανέμορφα παραθαλάσσια χωριά, την Ερατείνη και το Μοναστηράκι. Η Ερατείνη βρίσκεται στα βόρεια παράλια του Κορινθιακού κόλπου και θεωρείται ένας από τους ομορφότερους οικισμούς της περιφερειακής ενότητας Φωκίδας. Πρόκειται για έναν κατεξοχήν καλοκαιρινό προορισμό, που φημίζεται για τις πεντακάθαρες παραλίες, τα όμορφα ξενοδοχεία και τις παραδοσιακές ταβέρνες του.

 Από την άλλη το Μοναστηράκι βρίσκεται επί της εθνικής οδού Αντιρρίου–Ιτέας και είναι κτισμένο αμφιθεατρικά στον ομώνυμο όρμο του Κορινθιακού κόλπου. Διαθέτει λιμανάκι με αρκετές ταβέρνες, ουζερί, καφετέριες και δύο παραλίες για μπάνιο, την παραλία «του Ηλιόπουλου» και τον «Παραθάλλασο» με τη μικρή ομώνυμη λιμνοθάλασσα, που αναπτύσσεται ακριβώς πίσω της.

9) Αμυγδαλιά-Λυδορίκι

 Σε αυτήν την θέση συναντάμε δυο ορεινούς οικισμούς της Φωκίδας, την Αμυγδαλιά και το Λυδορίκι. Το πρώτο χωριό είναι κτισμένο σε υψόμετρο 620 μέτρων και είναι χαρακτηρισμένο ως αγροτικός ορεινός οικισμός! Το χωριό ιδρύθηκε πριν από το 1800 και το παλιότερο όνομά του ήταν Πλέσσα. Ακόμη, σε κοντινή απόσταση βρέθηκαν ερείπια ενός ελληνιστικού φρουρίου, γεγονός που μαρτυρά πως η περιοχή ήταν από τότε τουλάχιστον κατοικημένη. Στο κέντρο της Αμυγδαλιάς υπάρχει το παλιό κοινοτικό κατάστημα που έχει μετατραπεί σε χώρο πολλαπλών χρήσεων, το παλιό Δημοτικό Σχολείο που χτίστηκε με δωρεά του ευεργέτη Ανδρέα Συγγρού και η εκκλησία του πολιούχου του χωριού Αγίου Βασιλείου, ενώ αρκετά κοντά θα βρείτε το ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας της Κουτσουριώτισσας!

 Από την άλλη το Λιδωρίκι είναι ένα παραδοσιακό κεφαλοχώρι, με 1.012 κατοίκους. Βρίσκεται στο όρος Γκιώνα σε υψόμετρο 700 μέτρων και βρέχεται από τη Λίμνη του Μόρνου. Η ονομασία του σχετίζεται με τους αρχαίους Δωριείς, όταν και αναφέρθηκε για πρώτη φορά στους επισκοπικούς καταλόγους της εποχής του Λέοντα ΣΤ΄ του Σοφού (886-912 μ.Χ.)! Ως αξιοθέατα διαθέτει τον Άγιο Γεώργιο, την Παναγία Ζωοδόχου Πηγής, αλλά και το Αρχαιολογικό και Λαογραφικό Μουσείο. Άξια προσοχής είναι επίσης το φράγμα και η λίμνη του Μόρνου, καθώς επίσης το φρούριο και τα υπολείμματα της αρχαίας Καλλίπολης που καταστράφηκε το 279 π.Χ. από τους Γαλάτες. Τέλος, αν βρεθείτε στο χωριό περάστε μια βόλτα από την τεράστια πηγή (βελούχι) του Καλλίου, τη μονή και το σπήλαιο της Αρσαλής και τον σχεδόν κάθετο γκρεμό της Γκιώνας (1.100 μ.), την «Πλάκα».

8) Αλποχώρι- Πενταγιοί

 Συνεχίζουμε με τα πανέμορφα Αλποχώρι και Πενταγιοί. Το Αλποχώρι βρίσκεται στο δυτικό άκρο της Περιφερειακής Ενότητας Φωκίδας στα σύνορα με αυτή της Αιτωλοακαρνανίας. Είναι χτισμένο αμφιθεατρικά σε υψόμετρο 1000 μέτρων στους πρόποδες του Βλαχοβουνιού, με θέα προς το Μοναστήρι της Βαρνάκοβας και εκείθεν προς τον Πατραϊκό κόλπο και τη γέφυρα Ρίου-Αντίρριου! Για την ονομασία του χωριού υπάρχουν πολλές εκδοχές. Μία από αυτές είναι ότι η περιοχή που βρίσκεται το χωριό, ανήκε στον Αχμέτ Αλή, προύχοντα του Λιδωρικίου και επειδή υπήρχαν πολλά νερά και καλλιεργείτο με κηπευτικά, την ονόμαζαν Αλή-Μποχώρ (κήπος του Αλή στα Τούρκικα). Άλλη εκδοχή είναι ότι το χωριό ιδρύθηκε από τους καταδιωγμένους από τους Τούρκους Αλποχωρίτες στα μέσα του 18ου αιώνα, οι οποίοι του έδωσαν το όνομα του χωριού τους. Το χωριό έχει 15-20 μόνιμους κάτοικους κατά την χειμερινή περίοδο, ενώ το καλοκαίρι πάνω από 100.

 Οι Πενταγιοί ή Πενταγιού, όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι, είναι ένας ορεινός οικισμός κτισμένος σε μια πλαγία, σε υψόμετρο 950 μέτρων. Το χωριό προσφέρει θέα ανατολικά προς την κορυφογραμμή των Βαρδουσίων και δυτικά οριοθετεί το Ξεροβούνι, ενώ έχει μόνιμο πληθυσμό 246 κατοίκους! Βρισκόμενοι εκεί, αξίζει να καθίσετε για έναν καφέ στην πλακόστρωτη πλατεία του χωριού, με έναν πλάτανο να δεσπόζει στη μέση της. Ακόμη, μην παραλείψετε την εκκλησία των Παμμεγίστων Ταξιαρχών με το ξυλόγλυπτο τέμπλο, την «μεγάλη βρύση», την βρύση του Μαστρογιάννη», τα «Τσωραίικα Πλατάνια» και τέλος το παλιό Μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα, δύο χιλιόμετρα από τους Πενταγιούς, που λειτουργεί τουλάχιστον από το 1416!

7) Γραβιά-Πολύδροσος

 Στο βορειοδυτικό άκρο του Παρνασσού και σε υψόμετρο 400 μέτρων βρίσκεται η Γραβιά με το περίφημο Χάνι της. Εκεί δόθηκε η ιστορική μάχη το 1821 με επικεφαλή τον Οδυσσέα Ανδρούτσο. Πρόκειται για ένα μέρος που κατοικείται από την αρχαιότητα, το οποίο λόγο της θέσης του, χρησίμευε για την άμυνα της Φωκίδας και των Δελφών. Κάθε χρόνο στη Γραβιά πραγματοποιούνται επετειακές εκδηλώσεις μνήμης για τη μάχη στο Χάνι, στις οποίες συγκεντρώνεται πλήθος κόσμου και από τις γύρω περιοχές.

 Η όμορφη Πολύδροσος είναι χτισμένη στους βόρειους πρόποδες του Παρνασσού σε υψόμετρο 380 μέτρων και μέχρι το 1928 ονομαζόταν Σουβάλα, όνομα που χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα. Το χωριό έχει μια γραφική πλατεία με πλατάνια, στην οποία βρίσκεται ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και η τριπλή πέτρινη βρύση. Πολύ κοντά θα βρείτε ακόμη τις πηγές της Αγίας Ελεούσας και τα ερείπια του Βυζαντινού ναού της Παληοπαναγιάς ή Μαυρομαντήλας, που χτίστηκε τον 6ο-7ο αι. μ.Χ.

6) Ιτέα-Κίρρα

 Στα μέσα της λίστας ερχόμαστε αντιμέτωποι με ακόμη δυο γοητευτικούς οικισμούς της Φωκίδας την Ιτέα και τη Κίρρα. Και οι δύο είναι χτισμένες στο βάθος του Κρισσαίου κόλπου, αποτελώντας την προς τα Νότια απόληξη του φημισμένου Δελφικού τοπίου! Η Ιτέα θεωρείται μια σχετικά νέα πόλη, αφού ιδρύθηκε μόλις το 1830, όμως χάρη σε μια σειρά ευνοϊκών συγκυριών, κατάφερε να εξελιχθεί γρήγορα σε ένα σημαντικό εμπορικό-διαμετακομιστικό κέντρο. Μάλιστα, ο πληθυσμός της σήμερα υπολογίζεται στους 9.000 κατοίκους! Αποτελεί το σημαντικότερο και μεγαλύτερο λιμάνι της περιφερειακής ενότητας και ένα αξιόλογο παραθεριστικό κέντρο. Με λίγα λόγια πρόκειται για μια σύγχρονη και ζωντανή πόλη, που καλεί τον επισκέπτη να βιώσει άνετη διαμονή, ξεκούραση και να απολαύσει μαγευτικά βράδια με θέα τον Κορινθιακό Κόλπο!

 Από την άλλη η Κίρρα είναι μια ιστορική περιοχή, που κατά την αρχαιότητα αποτελούσε πολύ σημαντικό λιμάνι της Φωκίδας και του Κορινθιακού. Κατοικείται από την Πρωτοελλαδική Εποχή, αποτελώντας έναν από τους αρχαιότερους οικισμούς που κατοικούνται μέχρι και σήμερα! Στην περιοχή διασώζονται ερείπια από τα τείχη και το μώλο της αρχαίας πόλης, αλλά για τους ναούς του Aπόλλωνα, της Άρτεμης και της Λητούς υπάρχουν μόνο πληροφορίες!

5) Γαλαξίδι

 Το Γαλαξίδι είναι μία πανέμορφη παραθαλάσσια κωμόπολη στην Περιφερειακή Ενότητα Φωκίδας, με 1500 περίπου μόνιμους κατοίκους και πλούσια ναυτική παράδοση από τα αρχαία χρόνια μέχρι και την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Βρίσκεται στη βόρεια ακτή του Κορινθιακού κόλπου και συγκεκριμένα, στη δυτική πλευρά του κόλπου της Ιτέας. Η προέλευση του ονόματος του έχει πολλές εκδοχές, με την επικρατέστερη να λέει ότι προέρχεται από την λέξη γαλατσίδα (ποώδες φυτό που αφθονεί στην περιοχή), το οποίο ανάγεται στον μεταγενέστερο τύπο γαλακτίς, -ίδος! Πέραν από το γραφικό λιμανάκι, τα στενά σοκάκια και τα καλοδιατηρημένα παλιά σπίτια, στο Γαλαξίδι θα έχετε την δυνατότητα να επισκεφτείτε το Ναυτικό–Ιστορικό Μουσείο και το Λαογραφικό Μουσείο, τα οποία αποτελούν τρανταχτή απόδειξη της σπουδαίας ναυτικής ιστορίας του τόπου.

4) Επτάλοφος (Αγόριανη)

 Η Αγόριανη ή Επτάλοφος, όπως είναι πλέον το επίσημο όνομα της, είναι ένα από τα ωραιότερα χωριά της χώρας μας και ένα από τα δικά μου αγαπημένα. Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 830 μέτρων στις βορειοανατολικές πλαγιές του Παρνασσού και ενδείκνυται για επίσκεψη όλες τις εποχές του χρόνου. Τον χειμώνα τα χιονισμένα έλατα κάνουν το τοπίο να μοιάζει σαν να βρίσκεσαι στις Άλπεις, ενώ το καλοκαίρι η δροσιά από τα πλατάνια και τα πολλά νερά αποτελούν έναν εξαιρετικό λόγο για να την επισκεφθείτε! Σήμα κατατεθέν του χωριού είναι φυσικά ο εντυπωσιακός του καταρράκτης, που σχηματίζεται από τα νερά του Αγοριανίτη ποταμού, ενώ εξίσου όμορφη είναι η κεντρική πλατεία με τα πλατάνια.

3) Άμφισσα

 Η Άμφισσα είναι η πρωτεύουσα της περιφερειακής ενότητας Φωκίδας και είναι χτισμένη στους πρόποδες της Γκιώνας και ανατολικά του Παρνασσού. Πρόκειται για ένα μέρος που κατοικείται από τα αρχαία χρόνια, κάτι που μαρτυρούν τα τμήματα των κυκλώπειων τειχών της Ακρόπολής της, που διασώζονται μέχρι σήμερα. Οφείλει την ονομασία της είτε στην ομώνυμη ερωμένη του Απόλλωνα είτε προέρχεται από το ρήμα αμφιέννυμι. Ένα από τα πιο γνωστά αξιοθέατα της περιοχής είναι το Κάστρο των Σαλώνων ή Κάστρο της Ωριάς, καθώς επίσης η παλιά συνοικία των βυρσοδεψών, η Χάρμαινα, κάτω από το κάστρο της πόλης. Τέλος, αξίζει να δείτε το φαράγγι της Ρεκκάς, που καταλαμβάνει έκταση 4.626 εκταρίων και στο οποίο έχετε πρόσβαση από το Προσήλιο και τη Βίνιανη, τον μητροπολιτικό ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, το Αρχαιολογικό και το Λαογραφικό μουσείο.

2) Γκιώνα

 Η Γκιώνα είναι το υψηλότερο βουνό της Στερεάς Ελλάδας και το πέμπτο σε ύψος στην Ελλάδα μετά τον Όλυμπο, τον Σμόλικα, το Καϊμακτσαλάν και τον Γράμμο. Η υψηλότερη κορυφή του ονομάζεται Πυραμίδα και βρίσκεται στα 2.510 μέτρα, ενώ στην αρχαιότητα ήταν γνωστή ως Ασέληνον όρος. Είναι τοποθετημένη στη Φωκίδα ανάμεσα στον Παρνασσό και τα Βαρδούσια και χωρίζεται από τον πρώτο με το πέρασμα του ¨51¨ και από τα δεύτερα με τον άξονα του Μόρνου ποταμού. Κύρια χαρακτηριστικά της Γκιώνας είναι οι δυο μεγάλες χαράδρες, της Ρέκας στα νότια και του Λαζορέματος στα δυτικά. Εξίσου εντυπωσιακές είναι οι διάσπαρτες ορθοπλαγιές, με την πιο γνωστή να είναι αυτή της Συκιάς, η οποία φτάνει στα 1000 μέτρα και τέλος τα παλιά ανοιχτά μεταλλεία βωξίτη, που έχουν «πληγώσει» σχεδόν κάθε πλαγιά του.

1) Αρχαιολογικός Χώρος Δελφών

 Από την κορυφή της λίστας δεν θα μπορούσε να λείπει φυσικά ο Αρχαιολογικός Χώρος των Δελφών. Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της χώρας μας, ο οποίος μάλιστα βρίσκεται ανάμεσα στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Οι Δελφοί, αποτέλεσαν για αιώνες το θρησκευτικό και πνευματικό κέντρο των αρχαίων Ελλήνων, καθώς εκεί βρισκόταν το πανελλήνιο ιερό και το σπουδαιότερο μαντείο της Αρχαίας Ελλάδας! Σήμερα διασώζονται σε καλή κατάσταση, το ιερό του Απόλλωνα μέσα από τον οποίο έδινε τους χρησμούς της η Πυθία, το αρχαίο θέατρο, ο Θόλος της Αθηνάς Προναίας, ο Θησαυρός των Αθηναίων, το αρχαίο Στάδιο, η Στοά των Αθηναίων και άλλα. Επίσης, αξίζει να επισκεφθείτε το αρχαιολογικό μουσείο των Δελφών, στο οποίο παρουσιάζονται σπουδαία εκθέματα από τις ανασκαφές και έχει πρόσφατα ανακαινιστεί προσφέροντας σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την πλούσια ιστορία του τόπου και του μαντείου. Αξίζει να το επισκεφτείτε και να θαυμάσετε από κοντά αριστουργήματα παγκόσμιας ακτινοβολίας, όπως την Σφίγγα των Ναξίων (560 π.Χ.) και φυσικά τον ανεπανάληπτο Ηνίοχο, έργο περίπου του 470 π.Χ.!

Πώς θα πάτε

 Στην περιφερειακή ενότητα της Φωκίδας, μπορεί κανείς να μεταβεί με δύο τρόπους. Αρχικά μπορεί να προσεγγίσει την περιοχή οδικώς, με δικό του μεταφορικό μέσο μέσω της Εγνατίας οδού. Ακόμη, μπορεί να ανεβεί σε κάποιο από τα λεωφορεία ΚΤΕΛ που πραγματοποιούν συνεχή δρομολόγια!

Τι να φάτε

 Τα υπέροχα κρεατικά και γαλακτοκομικά προϊόντα από τη Γκιώνα και το Λιδορίκι, οι περίφημες ελιές της Άμφισσας, αλλά και οι θαλασσινοί μεζέδες του Γαλαξιδίου χαρακτηρίζουν την κουζίνα του νομού Φωκίδας. Για να δοκιμάσετε πεντανόστιμες τοπικές γεύσεις προτείνω την Ταβέρνα Δίον στους Δελφούς και την Ελλαδογραφία στην Άμφισσα, ενώ για καφέ το Aelia Espresso Bar στην Αγόριανη.

Εάν το άρθρο σου φάνηκε ενδιαφέρον ή συνέβαλε στην ποιοτική πληροφόρησή σου, τότε μπορείς να κάνεις like στη σελίδα μου στο facebook: o_thessalonikios ή follow στο instagram!

Μουζακίδης Παντελής