Πολλοί γνωρίζουν την Ξάνθη μόνο από το καρναβάλι της, το οποίο είναι το δεύτερο πιο δημοφιλές στην Ελλάδα μετά από αυτό της Πάτρας, όμως η «Κυρά και Αρχόντισσα της Θράκης» έχει πολλά περισσότερα να προσφέρει. Γραφικές περατζάδες στην παλιά πόλη, μοναδικές φυσικές εικόνες από τον Νέστο και νόστιμές γαστρονομικές στιγμές που θα σας μείνουν αξέχαστες.

Λίγα λόγια για τη πόλη

 Η Ξάνθη βρίσκεται στην Θράκη και αποτελεί την πρωτεύουσα της ομώνυμης Περιφερειακής Ενότητας και την έδρα του ομώνυμου Δήμου. Είναι αμφιθεατρικά κτισμένη στις παρυφές της οροσειράς της Ροδόπης, ενώ διαρρέεται από τον ποταμό Κόσυνθο. Το όνομα της πόλης φαίνεται να προέρχεται από την κόρη του Ωκεανού και της Τηθύας, ενώ μια δεύτερη εκδοχή αναφέρεται σε μία αμαζόνα που βασίλευε τότε στην περιοχή. Σήμερα αριθμεί 56.122 κατοίκους μέσα στη πόλη, όντας η δεύτερη μεγαλύτερη στη Θράκη, έπειτα από την Αλεξανδρούπολη και η δωδέκατη σε ολόκληρη την Ελλάδα. Ακόμη κατέχει τα προσωνύμια «η πόλη με τα χίλια χρώματα» και «κυρά κι αρχόντισσα της Θράκης», ενώ τέλος φημίζεται για το καρναβάλι της, που συναγωνίζεται επάξια αυτό της Πάτρας. Ελάτε να την γνωρίσουμε.

10) Αρχαιολογικός Χώρος Αβδήρων

 Περίπου 26 χλμ έξω από την πόλη της Ξάνθης, στο ακρωτήριο Μπουλούστρα συναντάμε τον αρχαιολογικό χώρο των Αβδήρων. Κατά την αρχαιότητα τα Άβδηρα, λόγω της προνομιακής τους θέσης, αποτελούσαν μια από τις πιο σημαντικές πόλεις του βορείου Αιγαίου. Βέβαια η πορεία της αποικίας ήταν φθίνουσα, όχι μόνο λόγω των συγκρούσεων των κατοίκων με τους Θράκες, αλλά κυρίως λόγω των κακών κλιματολογικών συνθηκών. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι περισσότεροι τάφοι αυτής της περιόδου ανήκουν σε βρέφη, γεγονός που οδήγησε τους αρχαιολόγους στο συμπέρασμα ότι οι πρώτοι άποικοι κινδύνευσαν σοβαρά από την ελονοσία, κάτι που αποδεικνύεται και από τη μελέτη του σκελετικού υλικού. Από την πρώτη αυτή αρχαϊκή πόλη (7ο αιώνας π.Χ.) έχει ανασκαφεί μόνο τμήμα του τείχους και μία κατοικία, ενώ σώζεται ακόμη η ακρόπολη της αρχαίας πόλης, το βόρειο και το νότιο περίβολο, καθώς επίσης τα νεκροταφεία.

9) Πομακοχώρια

 Στην Ξάνθη και γενικά σε ολόκληρη την βόρεια Θράκη υπάρχουν αρκετά χωριά με Πομάκικο πληθυσμό, τα γνωστά σε όλους Πομακοχώρια. Οι Πομάκοι είναι μία μουσουλμανική πληθυσμιακή ομάδα, που κατοικεί σε αυτήν περιοχή και μιλάει μία διάλεκτο της βουλγαρικής γλώσσας. Λόγω του ορεινού χαρακτήρα της περιοχής, αλλά και των προβλημάτων της μειονοτικής εκπαίδευσης, τα Πομακοχώρια είναι αρκετά απομονωμένα και έχουν διατηρήσει το γραφικό χαρακτήρα τους, την παραδοσιακή αρχιτεκτονική των σπιτιών και τον ιδιαίτερο πολιτισμό των ντόπιων. Αντιπροσωπευτικότερα πομακικά χωριά της Ξάνθης είναι ο Κένταυρος, η Γλαύκη, το Ωραίο, η Κοτύλη, οι Σάτρες και οι Θέρμες. 

8) Καταρράκτης Λειβαδίτη (Τραχωνίου)

 Ο συγκεκριμένος καταρράκτης είναι ο μεγαλύτερος στα Βαλκάνια και βρίσκεται φυσικά στο ομώνυμο χωρίο, τον Λειβαδίτη, περίπου δύο ώρες από την πόλη της Ξάνθης. Η προσέγγιση του είναι αρκετά βατή, αφού ο επισκέπτης θα χρειαστεί να περπατήσει μόλις 300 μέτρα από εκεί που θα σταματήσει με το αυτοκίνητο! Το μονοπάτι που θα σας οδηγήσει στον καταρράκτη είναι πνιγμένο στις οξιές, τα σφεντάμια, τους φράξους και τις φλαμουριές δημιουργώντας την αίσθηση ενός επίγειου παράδεισου. Και στο τέλος του μονοπατιού ένα θαύμα της φύσης. Τα νερά του καταρράκτη πέφτουν κατακόρυφα από ύψος 60 περίπου μέτρων με τρομερό πάταγο, χαρίζοντας πλούσια βλάστηση στις σχισμές των βράχων. Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση, στα νερά του Λειβαδίτη λούζονταν οι «καλοκυράδες» (νεράιδες), στις σπηλιές του ύφαιναν, σε πέτρινους αργαλειούς, το αραχνοΰφαντο νεραϊδόγνεμα, ενώ εκεί χόρευαν στους διονυσιακούς ρυθμούς, οι Σάτυροι. Μέσα στα αρχέγονα αυτά δάση αντιλαλούσαν τα τραγούδια του Ορφέα, γιου της Μούσας Καλλιόπης και του θεού Απόλλωνα, ο οποίος μάγευε με την κιθάρα του θεούς και τους ανθρώπους. Το χειμώνα αρκετές φορές ο καταρράκτης παγώνει και τα αιωρούμενα κρύσταλλα σπάνε με εκκωφαντικό θόρυβο, όταν πιάσουν οι πρώτες ζεστές μέρες της άνοιξης. Γύρω από τον καταρράκτη υπάρχουν χώροι κατάλληλοι που βοηθούν τους επισκέπτες να απολαύσουν το θέαμα χωρίς κινδύνους.

7) Μοναστήρια

 Είναι ευρέως γνωστό ότι τόσο η πόλη της Ξάνθης όσο και η ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή και τα χωριά της, φημίζονται για την θρησκευτική παράδοση και για τα αντικείμενα εκκλησιαστικής τέχνης και αρχιτεκτονικής που κοσμούν τους ναούς τους. Όμως τέσσερα είναι τα πιο ιστορικά μοναστήρια της Ξάνθης, τα οποία μάλιστα βρίσκονται περιφερειακά του αστικού κέντρου και σχηματίζουν ένα νοητό σταυρό ο οποίος σύμφωνα με την παράδοση προστατεύει την πόλη από καταστροφές, σεισμούς και κάθε άλλου είδους πλήγματα. Αναφέρομαι φυσικά στην Μονή Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας, την Μονή Παναγίας Καλαμού, την Μονή Ταξιαρχών και το μοναστήρι του Αγίου Νικόλα. Και τα τέσσερα είναι πανέμορφα και επισκέψιμα, ενώ στην Μονή Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας λειτουργεί εκκλησιαστικό μουσείο, στο οποίο εκτίθεται ένας σημαντικός αριθμός κειμηλίων από όλες τις ενορίες και τα μοναστήρια της μητρόπολης Ξάνθης. Τέλος, εάν το επιθυμείτε μπορείτε να επισκεφτείτε το σύγχρονο μοναστήρι της Αγίας Ειρήνης αλλά και μια σειρά από εκκλησίες της παλιάς πόλης, μερικές από τις οποίες χρονολογούνται από το 1834!

6) Καπναποθήκες

 Οι καπναποθήκες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την Ξάνθη. Χτίστηκαν από Ηπειρώτες και Δυτικομακεδόνες μαστόρους μέχρι το 1912 και αποτελούσαν το κέντρο της επιχειρηματικής δραστηριότητας της πόλης για πολλά χρόνια. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν περισσότερα από 57 τέτοια κτίρια μέσα στη πόλη, τα περισσότερα από τα οποία όμως είναι εγκαταλελειμμένα. Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια προσπάθεια αξιοποίησης των καπναποθηκών, με πολλές να μετατρέπονται σε κέντρα πολιτισμού, εργαστήρια και αποθηκευτικούς χώρους! Κάποιες από αυτές που ήδη χρησιμοποιούνται όπως αυτή στην οδό 12 Αποστόλων, η οποία στεγάζει την Ακαδημία Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, καθώς επίσης η καπναποθήκη στις οδούς Δημοκρίτου και Καπνεργατών, που φιλοξενεί το Κέντρο Απασχόλησης Ηλικιωμένων του Δήμου Ξάνθης. Ακόμη ένα σύμπλεγμα καπναποθηκών σε σχήμα Π στην οδό Καπνεργατών, φιλοξενεί υπαίθρια φεστιβάλ μουσικής καθώς και τα κεντρικά γραφεία της Υπερνομαρχίας Δράμας-Καβάλας-Ξάνθης, ενώ τέλος αυτή απέναντι από το Κλειστό Γήπεδο «Αμοιρίδιο», το Μουσείο Καπνού!

5) Μουσεία

 Στην Ξάνθη υπάρχουν πολλά ενδιαφέροντα μουσεία και χώροι τέχνης, που θα κεντρίσουν την προσοχή σας. Κατά την γνώμη μου, αξίζει να ξεκινήσετε από την Δημοτική Πινακοθήκη, η οποία στεγάζεται σε ένα αρχοντικό του περασμένου αιώνα και μέσα εκτίθενται κυρίως έργα ζωγράφων της πόλης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης το Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο στεγάζεται σε δύο διώροφα κτίρια, που χρονολογούνται από το 1870 περίπου! Εκεί θα παρατηρήσετε την ιστορική και κοινωνική εξέλιξη που συντελέστηκε στην Ξάνθη τους τελευταίους αιώνες, καθώς επίσης θα μάθετε για τις καθημερινές συνήθειες των κατοίκων του παρελθόντος και θα μπορέσετε να επεξεργαστείτε χρηστικά αντικείμενα και εργαλεία που πλέον δεν χρησιμοποιούνται. Ακόμη, μη παραλείψετε μια επίσκεψη στο Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, ενώ τέλος για κάτι διαφορετικό το σπίτι της σκιάς.

4) Παζάρι

 Η ιστορία του Παζαριού της Ξάνθης χάνεται στα χρόνια της οθωμανικής περιόδου, με τις πρώτες αναφορές να συναντώνται τον 15ο αιώνα! Σύμφωνα μάλιστα με αυτές τις αναφορές τα δομικά στοιχεία του παζαριού φαίνεται να έχουν παραμείνει αναύλωτα. Πρόκειται για έναν από τους πιο σημαντικούς χώρους ανάπτυξης της υπαίθριας εμπορικής δραστηριότητας στη Βόρεια Ελλάδα, προσελκύοντας χιλιάδες επισκέπτες ετησίως. Εκεί θα βρείτε οπωροκηπευτικά είδη, κάθε λογής τρόφιμα, χαλιά, κουβέρτες, είδη ένδυσης και υπόδησης, είδη οικιακής χρήσης και παιχνίδια. Το πολύχρωμο ψηφιδωτό συμπληρώνει η διαχρονικά σταθερή παρουσία των κατοίκων της περιοχής, αλλά και των τουριστών που συρρέουν από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό κάθε Σάββατο, δικαιώνοντας και συντηρώντας τον μύθο γύρω από την μοναδική ατμόσφαιρα του συγκεκριμένου παζαριού.

3) Νέστος

 Μόλις 12 χιλιόμετρα από το κέντρο της πόλης, βρίσκεται ένα από τα πιο όμορφα φυσικά τοπία της Βόρειας Ελλάδας. Αναφέρομαι φυσικά στο περιβάλλον του ποταμού Νέστου. Οι κατάφυτες όχθες του πέμπτου μεγαλύτερου ποταμού της Ελλάδας και οι απόκρημνοι βράχοι που βυθίζονται απότομα μέσα στα νερά του, δημιουργούν ένα μοναδικό σκηνικό, που σε συνδυασμό με την απουσία θορύβων ανθρώπινης δραστηριότητας μετατρέπουν τον τόπο σε ιδανικό προορισμό ξεκούρασης και ηρεμίας. Στην ευρύτερη περιοχή του ποταμού θα βρείτε ακόμη πολλά γραφικά χωριουδάκια, όπως η Σταυρούπολη, η Γαλήνη, οι Τοξότες και ο Λειβαδίτης, παραδοσιακά τοξοειδή γεφύρια και περιπατητικές διαδρομές που σίγουρα αξίζει να εξερευνήσετε. Ο καλύτερος τρόπος για να ανακαλύψει κανείς τον Νέστο είναι μέσω του rafting. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που το συγκεκριμένο μέρος αποτελεί πόλο έλξης για χιλιάδες λάτρεις των extreme sports όλο το χρόνο. Αν λοιπόν είστε φαν του αθλήματος, με την βοήθεια κάποιου τουριστικού γραφείου ή συλλόγου που δραστηριοποιείται στην περιοχή, θα μπορέσετε να κάνετε αναρρίχηση και κανό κατά μήκος του ποταμού.

2) Πύργος Ρολογιού

 Σήμα κατατεθέν της Ξάνθης είναι ο Πύργος Ρολογιού που βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της πόλης, την πλατεία Δημοκρατίας. Σύμφωνα με τους ιστορικούς φαίνεται ότι χτίστηκε το 1870 και αποτελούσε μέρος του «Τεμένους της Αγοράς» μέχρι το 1941 όταν και καταστράφηκε από φωτιά. Ο πύργος έχει ύψος 20,5 μέτρων και είναι χτισμένος με βάση την νεοβυζαντινή αρχιτεκτονική. Στην κορυφή του διατηρούνταν μαρμάρινη επιγραφή στα αραβικά η οποία όμως καταστράφηκε κατά την περίοδο της Χούντας ως αντίποινα για την αφαίρεση πινακίδων ελληνικών σχολείων στην Κωνσταντινούπολη. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι το 1972 είχε αποφασιστεί να γκρεμιστεί ο πύργος, αλλά εν τέλει αυτό αποτράπηκε μετά από παρέμβαση της Μουφτείας Ξάνθης με αποτέλεσμα να στέκει αγέρωχος μέχρι και σήμερα.

1) Παλιά πόλη

 Η απόφαση για το νούμερο ένα αυτής της λίστας δεν ήταν καθόλου δύσκολη, αφού η παλιά πόλη της Ξάνθης είναι αδιαμφισβήτητα το πιο όμορφο κομμάτι της πόλης. Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας στις περισσότερες πόλεις συνηθιζόταν η ρυμοτομία να περιστρέφεται γύρω από κάποιο θρησκευτικό κέντρο (εκκλησία, τζαμί, συναγωγή). Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό αυτή η πολυπολiτισμικότητα δύσης και ανατολής μας κληρονόμησε οικοδομήματα με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους παραδοσιακούς οικισμούς της χώρας μας και ένα ζωντανό υπαίθριο μουσείο με στενά λιθόστρωτα στενάκια, καλοδιατηρημένα αρχοντικά, πολλά από τα οποία μάλιστα έχουν μετατραπεί σε λαογραφικά μουσεία ή πινακοθήκες, παραδοσιακά ταβερνάκια και μοντέρνα καφέ. Μάλιστα κάθε χρόνο την πρώτη εβδομάδα του Σεπτέμβρη διοργανώνοται εκεί οι Γιορτές Παλιάς Πόλης της Ξάνθης. Εκείνες τις ημέρες όλη η πόλη γίνεται ένα και γλεντάει ασταμάτητα με ζωντανή μουσική, άφθονο φαγητό και πολύ αλκοόλ.

Πώς θα πάτε

 Στην Ξάνθη μπορεί κανείς να μεταβεί με αρκετούς τρόπους. Αρχικά μπορεί να προσεγγίσει την πόλη οδικώς, είτε με δικό του μεταφορικό μέσο μέσω της Εγνατίας οδού είτε με κάποιο λεωφορείο. Ακόμη, μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιο τρένο, αφού υπάρχουν καθημερινά δρομολόγια από Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Τέλος, μπορεί κανείς να φτάσει αεροπορικώς. Το Αεροδρόμιο που εξυπηρετεί το νομό Ξάνθης ονομάζεται "Μέγας Αλέξανδρος" και βρίσκεται στην Χρυσούπολη Καβάλας Νοτιοδυτικά της Ξάνθης σε απόσταση 35 χιλιομέτρων από την πόλη της Ξάνθης.

Τί να φάτε

 Είναι κοινό μυστικό ότι στην Ξάνθη θα φάτε πολύ καλά, ειδικά αν είστε λάτρεις του κρέατος, η θρακιώτικη κουζίνα θα σας αποζημιώσει πλήρως. Κάποια από τα πιο διάσημα και χαρακτηριστικά πιάτα της είναι τα Σουτζουκάκια, οι Τζιγεροσαρμάδες, το γιαουρτλού κεμπάπ, το μοσχάρι, το κατσικάκι και φυσικά οι παραδοσιακές πίτες. Για τα καλύτερα σουτζουκάκια της πόλης επισκεφτείτε το Δια χειρός Σωτήρη, για εξαιρετικές τοπικές γεύσεις μέσα στην πόλη τα Mezebar, Φαναράκια και Ξανθίππη, ενώ για εκτός πόλης προτείνω την Φωλιά του Πετεινού στο ομώνυμο χωριό και το Πίλημα που είναι πάνω στο βουνό και προσφέρει απίστευτη θέα. Από γλυκά τώρα μην παραλείψετε να δοκιμάσετε σουτζουκ λουκούμ, σεκέρ παρε, σιροπιαστά και καριόκες από τον Παπαρασκευά. Ποιοτικά τοπικά γλυκά θα βρείτε στο Βυζάντιο και στην Γλυκιά Γωνιά. Ακόμη για καφέ και πρωινό προτείνω τα Τυφλόμυγα, Μπλε, Κήπος, Παραδοσιακός Ξυλόφουρνος και Ψωμί και Σοκολάτα, ενώ για βράδυ το Mikro για κοκτέιλ και το Κυβερνείο.

Εάν το άρθρο σου φάνηκε ενδιαφέρον ή συνέβαλε στην ποιοτική πληροφόρησή σου, τότε μπορείς να κάνεις like στη σελίδα μου στο facebook: o_thessalonikios ή follow στο instagram!

Μουζακίδης Παντελής