Η Γενέτειρα του Μενέλαου Λουντέμη με τους διάσημους καταρράκτες της, το καταπράσινο τοπίο της και τα σημαντικά της αξιοθέατα προσφέρει μοναδικές εμπειρίες στον ανυποψίαστο επισκέπτη!

Λίγα λόγια για την πόλη

 Η Έδεσσα είναι πόλη της Κεντρικής Μακεδονίας και αποτελεί την πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας. Ιδρύθηκε το 813 π.Χ. από τον πρώτο Μακεδόνα Βασιλιά, τον Ηρακλείδη Κάρανο και ήταν η πρώτη πρωτεύουσα του Μακεδονικού Βασιλείου. Το όνομα της κυριολεκτικά σημαίνει «πύργος μέσα στο νερό», καθώς η τότε πόλη, όπως και η σημερινή βέβαια, είχε έντονο το υγρό στοιχείο! Φυσικά είναι φημισμένη για τους δώδεκα καταρράκτες της, αλλά κυρίως τον μεγάλο καταρράκτη στο κέντρο της πόλης, ο οποίος μάλιστα είναι και ο μεγαλύτερος στην Ελλάδα! Σήμερα αριθμεί 18.229 κατοίκους μέσα στη πόλη και 28.814 στην ευρύτερη περιοχή! Ελάτε να την γνωρίσουμε.

10) Χιονοδρομικό Κέντρο Καϊμακτσαλάν

 Στα όρια του νομού Πέλλας που αποτελεί φυσικό σύνορο με τα Σκόπια και σε υψόμετρο 2524μ., συναντάμε το χιονοδρομικό κέντρο Καϊμακτσαλάν. Πρόκειται για το τρίτο μεγαλύτερο σε ύψος στην Ελλάδα, το οποίο λειτουργεί από το 1995! Από τότε γίνονται συνεχείς βελτιώσεις τόσο στην δυνατότητα πρόσβασης όσο και στις εγκαταστάσεις του. Το κατώτερο σημείο του χιονοδρομικού κέντρου είναι στα 2050 μ. με το κεντρικό καταφύγιο, το παρκινγκ, τις σχολές σκι, ενώ το ανώτατο φτάνει μέχρι τα 2480 μ. στο τέλος της διαδρομής του αναβατήρα Κρέμαση. Η θέα από το βουνό είναι εξαιρετική και όταν οι καιρικές συνθήκες το επιτρέπουν, μπορεί κανείς να παρατηρήσει τον Θερμαϊκό κόλπο και την κορυφή του Ολύμπου! Τέλος, διαθέτει μακριές και φαρδιές πίστες χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία και θεωρείται ως το ιδανικό μέρος για βελτίωση τεχνικής και για εκμάθηση αν είστε τελείως αρχάριοι.

9) Λουτρά Ποζάρ

 Μόλις 32 χιλιόμετρα από την Έδεσσα και 13 από την Αριδαία υπάρχει το χωριό Λουτράκι που κρύβει ένα θαύμα της φύσης, μια εξαιρετική πηγή φυσικών μεταλλικών θερμών υδάτων. Αναφέρομαι φυσικά στα Λουτρά Πόζαρ (Λουτρακίου). Τα ιαματικά, θερμά νερά, με σταθερή θερμοκρασία 37°C, αναβλύζουν εδώ και χιλιάδες χρόνια από το όρος Καϊμακτσαλάν και δημιουργούν ένα εξωπραγματικό φυσικό τοπίο. Μπορείτε να απολαύσετε το ζεστό νερό κάνοντας μια βουτιά στους φυσικούς θύλακες νερού παραπλεύρως του ποταμού ή να χαλαρώσετε στης ιδιωτικές πισίνες, για περισσότερη ιδιωτικότητα. Τέλος, αν επιθυμείτε να επισκεφτείτε τα Λουτρά Ποζάρ, καλό είναι να προνοήσετε για κράτηση αρκετό καιρό πριν, καθώς συνήθως είναι sold out!

8) Αρχαιολογικός Χώρος Λόγγου

 Η Αρχαία Έδεσσα χωριζόταν σε δύο τμήματα την Ακρόπολη, που βρισκόταν ψηλά, στην άκρη του βράχου της σύγχρονης Έδεσσας και την κάτω πόλη, η οποία εκτεινόταν στους πρόποδες του βράχου, στην ανατολική πλευρά. Αυτή η πλούσια σε βλάστηση περιοχή κάτω από το βράχο ονομάστηκε Λόγγος και είναι το μόνο κομμάτι της αρχαίας και μεσαιωνικής Έδεσσας που διασώζεται. Η εγκατάλειψη του Λόγγου ίσως συνδέεται και με κάποια μεγάλη φυσική καταστροφή (σεισμό ή πλημμύρα), ενώ αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι ένα τμήμα της αρχαίας πόλης που κατοικούνταν μέχρι τις αρχές του 7ου μ.Χ. αιώνα. Μάλιστα η νότια πύλη του τείχους, θεωρείται ένα από τα καλύτερα διατηρημένα οχυρωματικά τείχη σε ολόκληρη τη Μακεδονία!

7) Παλιό Κανναβουργείο

 Το παλιό Κανναβουργείο βρίσκεται στην περιοχή Βαρόσι και ήταν μια πρότυπη βιομηχανική μονάδα, δημιουργίας σχοινιών και σπάγκων από ινδική κάνναβη! Ήταν το μεγαλύτερο από τα τέσσερα Κανναβουργεία της Ελλάδας, σε παραγωγή και εγκαταστάσεις και λειτούργησε έως το 1967. Έπειτα παρέμεινε εγκαταλελειμμένο και από το 1997, μετατράπηκε σε πολυχώρο αναψυχής και εκπαίδευσης συνεχίζοντας την λειτουργία του ως το 2014 όπου έκλεισε οριστικά. Το 2020 αναμενόταν να ξεκινήσουν οι εργασίες αποκατάστασης και επαναλειτουργίας του Βιομηχανικού συγκροτήματος με σκοπό την στέγαση ενός Βιομηχανικού Μουσείου και πολυχώρου πολιτισμού, όμως λόγω covid τα όποια σχέδια έχουν ανασταλεί!

6) Πάρκο Κιουπρί

 Το πάρκο Κιουπρί είναι το μεγαλύτερο πάρκο της Έδεσσας και αποτελεί μια όαση πρασίνου γεμάτη αιωνόβια πλατάνια στο κέντρο της πόλης. Μάλιστα εικάζεται ότι από αυτό το σημείο περνούσε η αρχαία Εγνατία οδός, ένας περισπούδαστος ρωμαϊκός δρόμος που συνέδεε την Κωνσταντινούπολη με τα παράλια της Αδριατικής θάλασσας! Στο κέντρο του πάρκου υπάρχει ένα εντυπωσιακό σιντριβάνι, ενώ διασχίζεται από τον Εδεσσαίο ποταμό. Εκεί θα βρείτε και ένα ακόμη αξιοθέατο της πόλης, την Βυζαντινή γέφυρα Κιουπρί, η οποία ενώνει τις δύο όχθες του ποταμού και διατηρείται σε εξαιρετική κατάσταση. Τέλος, στο πάρκο υπάρχουν κέντρο αναψυχής, αθλητικές εγκαταστάσεις και καφέ.

5) Γενί Τζαμί

 Το Γενί Τζαμί είναι το μοναδικό πλήρως σωζόμενο οθωμανικό τέμενος της πόλης. Χτίστηκε το 1904 με έξοδα του Πασά Χασάν Φεχμί και στην εποχή του ήταν το μεγαλύτερο τέμενος της πόλης με διαστάσεις 15 μέτρα μήκος και 16 μέτρα ύψος! Το 1937 χαρακτηρίστηκε διατηρητέο μνημείο, το 1942 μετατράπηκε σε μουσείο, ενώ σήμερα χρησιμοποιείται ως χώρος φύλαξης αρχαιολογικών ευρημάτων. Διαθέτει συνολικά, τριάντα τρία παράθυρα, τα οποία διαχέουν άπλετο φως στο εσωτερικό, ενώ περιφερικά, στη βάση του τρούλου, αποτυπώνονται αποσπάσματα από το Κοράνι. Τέλος, το όλο κτίσμα είναι επηρεασμένο από τη βυζαντινή αρχιτεκτονική, και πιο συγκεκριμένα από την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης.

4) Μουσεία

 Στην Έδεσσα υπάρχουν πολλά ενδιαφέροντα μουσεία και χώροι τέχνης, που θα κεντρίσουν την προσοχή σας. Κατά την γνώμη μου, αξίζει να ξεκινήσετε από το υπαίθριο Μουσείο Νερού, το οποίο είναι μια πρότυπη διατηρητέα περιοχή που περιλαμβάνει αναστηλωμένες βιοτεχνίες και βιομηχανίες, ενώ μέσα του ρέει ένα πλήθος τεχνιτών καναλιών σε σύνθεση με πλούσια βλάστηση. Πέραν από το Κανναβουργείο που είδαμε παραπάνω, άξιες προσοχής αναστηλωμένες βιομηχανίες είναι ο Μύλος της Γεύσης και της Υδροκίνησης, ο Μύλος του Σαλαμπάση, το Ενυδρείο-Ερπετάριο, το Μπατάνι, το Συσαμοτριβείο και το Εργοστάσιο ΕΣΤΙΑ ΑΕ. Η είσοδος σε όλους τους μύλους κοστίζει 5ε, ενώ αν θέλετε μπορείτε να εκδώσετε μεμονωμένο εισιτήριο. Τέλος, αξίζει να περάσετε μια βόλτα από το Λαογραφικό Μουσείο της πόλης, το οποίο στεγάζεται σε ένα όμορφο διώροφο κτίριο του 1932, δωρεά της οικογένειας Σιβένα και διαθέτει μια εξαιρετική έκθεση που θα σας ταξιδέψει στο καθημερινό τρόπο ζωής από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα έως την δεκαετία του ’50!Η είσοδος κοστίζει 1,5ε.

3) Βυζαντινός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου

 Η ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή Παλαιά Μητρόπολη, όπως είναι γνωστή στους ντόπιους, είναι μια από τις παλαιότερες εκκλησίες της Έδεσσας. Χτίστηκε το δεύτερο μισό του 14ου αιώνα, κάτι που τεκμηριώνεται από τις υπέροχες τοιχογραφίες που υπάρχουν στο εσωτερικό του. Σώζεται και ένα δεύτερο, νεότερο, στρώμα τοιχογραφιών, του 17ου αιώνα από τον ζωγράφο Αποστόλη Λογγιανού Βοδενιότη (1761). Ο ναός ήταν αρχικά αφιερωμένος στη Σοφία του Θεού, όμως άλλαξε όνομα από ένα ψέμα. Σύμφωνα λοιπόν με την ιστορία, κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας δόθηκε εντολή να μετατραπούν όλοι οι ναοί της Αγίας Σοφίας σε τζαμιά. Για να μην γίνει κάτι τέτοιο λοιπόν, οι υπεύθυνοι της εκκλησίας είπαν ψέματα ότι ο ναός είναι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, και έτσι έμεινε το όνομα.

2) Βαρόσι

 Στην δεύτερη θέση αυτής της λίστας συναντάμε την αντικειμενικά πιο όμορφη συνοικία της Έδεσσας το Βαρόσι. Το Βαρόσι (που σημαίνει οχυρό), είναι η πρώτη χριστιανική συνοικία που δημιουργήθηκε ως εξέλιξη του βυζαντινού οικισμού που αναπτύχθηκε στο χώρο της ακρόπολης και της αρχαίας πόλης. Μάλιστα θεωρείται από της ιστορικότερες της περιοχής, καθώς αποτελεί μία από τις τρεις γειτονιές χριστιανών στην τουρκοκρατούμενη, τότε, Έδεσσα, η οποία κρατά το χαρακτήρα της και τη μακεδονική αρχιτεκτονική της. Το 1944 οι Γερμανοί έκαψαν το μεγαλύτερο μέρος της συνοικίας επειδή λόγω της θέσης της χρησίμευε ως κέντρο των αντιστασιακών, οι οποίοι την επέλεγαν λόγω της εύκολης πρόσβασης στον κάμπο και τη διαφυγή τους. Το 1983 κηρύχθηκε παραδοσιακός οικισμός, ενώ πρόσφατα έχει γίνει αποκατάσταση των περισσότερων σπιτιών, η οποία στηρίχθηκε στην μελέτη ανάπλασης του Βαροσίου, που πήρε το 1ο βραβείο μεταξύ άλλων μελετών της Ε.Ε.

 Στο άκρο της συνοικίας Βαρόσι θα βρείτε την τοποθεσία «Ψηλός Βράχος» ή όπως την αποκαλώ εγώ «Καλντέρα της Έδεσσας». Πρόκειται για ένα πανέμορφο μέρος που κρέμεται πάνω στον βράχο και από το οποίο μπορείτε να απολαύσετε τη θέα στην κοιλάδα της Έδεσσας και της Πέλλας, το όρος Βέρμιο και την αρχαία πόλη. Εάν ο καιρός είναι καλός, μπορείτε να δείτε μέχρι και το όρος Άθως. Και αυτή η περιοχή είχε καεί από τους Γερμανούς την περίοδο της Κατοχής, όμως αναπλάστηκε μέσα στη δεκαετία του '60.

1) Καταρράκτες

 Αν για κάτι είναι η διάσημη η Έδεσσα, αυτό είναι φυσικά οι καταρράκτες της. Παρόλο που οι περισσότεροι νομίζουν ότι υπάρχει μόνο ένας καταρράκτης, ο μεγαλύτερος της Ελλάδας, κάνουν λάθος! Στην περιοχή θα βρείτε δώδεκα καταρράκτες, εκ των οποίων μόνο οι τέσσερις είναι θεατοί, ενώ οι υπόλοιποι εξαιτίας της πλούσιας βλάστησης δεν μπορούν να θεαθούν εύκολα. Αυτό το θαύμα της φύσης δημιουργήθηκε έπειτα από έναν ισχυρό σεισμό που έπληξε την γύρω περιοχή το 14ο αιώνα, όταν και σημειώθηκαν αρκετές αλλαγές στην μορφολογία τους εξαιτίας μικρότερης κλίμακας σεισμών. Κύρια πηγή αυτών αποτελεί ο Υγροβιότοπος Άγρα-Νησίου, από τον οποίον ρέει το κυρίως ποτάμι, ο Εδεσσαίος που οι διακλαδώσεις του αποτελούν τους καταρράκτες.

Τί να φάτε

 Στην Έδεσσα θα έχετε την δυνατότητα να δοκιμάσετε εκλεκτά προϊόντα και γευστικότατα πιάτα. Το διασημότερο πιάτο της πόλης λέγεται τσουμπλέκι και αποτελείται από στρώσεις κρέατος, λαχανικά και δαμάσκηνα μαγειρεμένα στην γάστρα. Ακόμη, αξίζει να γευτείτε κουκουλωτό (χοιρινό με πιπεριές ή δαμάσκηνα, πράσα και τυρί), μπουγιουρντί (φέτα, ντομάτα και καυτερή πιπεριά σε πήλινο), χοιρινό με κυδώνια ή κάστανα, πέστροφες, ωραιότατα ψητά κρέατα (κυρίως γουρουνόπουλο), σούπες (όπως πατσάς) και πίτες (ιδίως κολοκυθόπιτα). Όσον αφορά τα γλυκά, θα βρείτε οτιδήποτε μπορείτε να φανταστείτε φτιαγμένο με κεράσια, αλλά και κουρκουμπίνια, πολλά σιροπιαστά, το δανεικό από τη γειτονική Ημαθία ραβανί και φλογέρες (φύλλο τυλιγμένο με κρέμα). Αγοράστε γλυκά, μαρμελάδες, κομπόστες, λικέρ από τα περίφημα κεράσια Βοδενών, τυρί μπάτσο, πιπεριές τσούσκες (καυτερές), χειροποίητα ζυμαρικά, τουρσιά και αποξηραμένα φρούτα.

Εάν το άρθρο σου φάνηκε ενδιαφέρον ή συνέβαλε στην ποιοτική πληροφόρησή σου, τότε μπορείς να κάνεις like στη σελίδα μου στο facebook: o_thessalonikios ή follow στο instagram!

Μουζακίδης Παντελής