Αν είστε φυσιολάτρες και λατρεύετε την παράδοση, τότε τα Ζαγοροχώρια είναι το ιδανικό μέρος για εσάς. Ένας προικισμένος τόπος, με παρθένα και ανεπιτήδευτη ομορφιά, που γεννά πάθη και συγκινήσεις. Καλοδιατηρημένη Ζαγορίτικη αρχιτεκτονική, μοναδικά φυσικά τοπία, αυθεντικές γεύσεις, πηγαία φιλοξενία από ανθρώπους δεμένους με τον τόπο τους. Τι άλλο να ζητήσει κανείς;

Λίγα λόγια για τη περιοχή

 Τα Ζαγοροχώρια είναι σαράντα έξι διάσπαρτοι οικισμοί, που βρίσκονται στο Ζαγόρι της Ηπείρου, σε μια περιοχή στην οροσειρά της Πίνδου. Η λέξη Ζαγόρι προέρχεται από την σλάβικη πρόθεση Za που σημαίνει «πίσω» και το ουσιαστικό gora που σημαίνει «βουνό», άρα πίσω από το βουνό. Βέβαια, η σημερινή του ονομασία θα λέγαμε ότι δεν είναι τυχαία, αφού στα αρχαία χρόνια το μέρος ήταν γνωστό ως «Παροραία». Η όλη περιοχή έχει έκταση περίπου 1,000 τετραγωνικά χιλιόμετρα και παρομοιάζεται με ένα ισόπλευρο τρίγωνο. Η κάτω του κορυφή αγγίζει την πρωτεύουσα της περιφέρειας, τα Ιωάννινα, η νοτιοδυτική πλευρά σχηματίζεται από το όρος Μιτσικέλι, τον ποταμό Αώο και το όρος Τύμφη, ενώ η νοτιοανατολική πλευρά ακολουθεί τον ποταμό Βάρδα στο Μαυροβούνι κοντά στο Μέτσοβο. Το Ζαγόρι είναι ένα από τα πιο αραιοκατοικημένα μέρη της χώρας, αφού ο πληθυσμός της περιοχής υπολογίζεται περίπου στους 3700 κατοίκους. Σύμφωνα με αριθμητικούς τύπους, αυτό σημαίνει 4 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο (!), ασύλληπτο νούμερο αν αναλογιστεί κανείς ότι ο μέσος όρος στην Ελλάδα είναι 73,8! Παρακάτω επέλεξα για εσάς, όσα θεωρώ ότι πρέπει να δει κάποιος που επισκέπτεται τα Ζαγοροχώρια για πρώτη φορά.

10) Γυφτόκαμπος-Καταρράκτες Ηλιοχωρίου

 Στην δέκατη θέση έχω τοποθετήσει δύο διαφορετικά αξιοθέατα, τα οποία όμως μπορείτε να τα συνδυάσετε, καθώς βρίσκονται σχετικά κοντά. Αναφέρομαι φυσικά στον Γυφτόκαμπο και πιο συγκεκριμένα την Σαρακατσάνικη Στάνη και τους καταρράκτες στο Ηλιοχώρι.

 Η πρώτη αποτελεί μια πρωτοβουλία της Αδελφότητας Σαρακατσαναίων Ηπείρου, η οποία κατασκεύασε ένα σύμπλεγμα κτισμάτων της τότε εποχής, όπως κονάκια, μαντρί, στρούγκα, κιόσκι, αργαλειό, τυροκομείο, δασκαλοκάλυβο, εκκλησάκι κ.α.. Σε αυτό το μέρος, ο επισκέπτης θα αντιληφθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τον σαρακατσάνικο τρόπο ζωής. Κύριο χαρακτηριστικό της ζωής αυτής ήταν η νομαδική και ημινομαδική κτηνοτροφία, που υπαγόρευε τις μετακινήσεις των Σαρακατσαναίων από τους ορεινούς όγκους της Πίνδου στις πεδιάδες της Ηπείρου και της Αιτωλοακαρνανίας. Η είσοδος στην Σαρακατσάνικη Στάνη είναι δωρεάν, ενώ στον χώρο λειτουργεί αναψυκτήριο-ταβέρνα.

 Από την άλλη, οι καταρράκτες του Ηλιοχωρίου αποτελούν έναν επίγειο παράδεισο σχετικά άγνωστό προς το ευρύ κοινό. Αφού αφήσετε το αυτοκίνητο σας στο τέλος του δρόμου, θα χρειαστεί να περπατήσετε περίπου χίλια μέτρα σε ένα χορταριασμένο καλντερίμι για να τους θαυμάσετε. Η διαδρομή είναι εύκολη αν και απαιτητική, ενώ οι εικόνες της φύσης θα σας κατακλύσουν και θα σας αποζημιώσουν. Στο σημείο εκείνο υπάρχουν τρείς καταρράκτες, με τον μεγαλύτερο να είναι και πιο προσβάσιμος. Αν επιλέξετε το καλοκαίρι για την εξόρμηση σας, μη διστάσετε να κάνετε μια βουτιά στην πεντακάθαρη-παγωμένη φυσική πισίνα, που σχηματίζεται μπροστά του.

9) Τα μονοπάτια

 Ένας από τους κύριους λόγους για να επισκεφθεί κάποιος την περιοχή του Ζαγορίου είναι η πεζοπορία. Η τοπογραφία του τόπου ανάγκασε τους ντόπιους να αναπτύξουν ένα πολυδαίδαλο σύστημα μονοπατιών, τα κυριότερα από τα οποία αποτελούν τα λεγόμενα καλντερίμια. Αν μη τι άλλο υπάρχουν δεκάδες μονοπάτια για όλα τα γούστα και όλα τα επίπεδα, που θα σας επιτρέψουν να περπατήσετε στη φύση ανακαλύπτοντας την φυσική ομορφιά αυτού του μαγικού τόπου. Κάποιες από τις πιο δημοφιλείς μικρές διαδρομές είναι από το Δίλοφο προς τη Βίτσα (περίπου 3χλμ), από το Δίλοφο στους Κήπους (4 χλμ), από τους Κήπους στο Κουκούλι (2,5 χλμ), από το Καπέσοβο στο Βραδέτο (3χλμ), από το Ηλιοχώρι στους ομώνυμους καταρράκτες (1 χλμ) και φυσικά πολλά άλλα. Στα μεγαλύτερα και πιο απαιτητικά μονοπάτια θα αναφερθώ παρακάτω.

8) Τα μοναστήρια και οι εκκλησίες

 Τα μοναστήρια και οι εκκλησίες στα Ζαγοροχώρια είναι από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα της περιοχής. Τα περισσότερα αποτελούν τα παλαιότερα κτίσματα του εκάστοτε οικισμού, παλιότερα ακόμη και από τα ίδια τα σπίτια! Ως επί των πλείστων ακολουθούν την δική τους αρχιτεκτονική και είναι κτισμένα με υλικά του τόπου, δηλαδή πέτρα και ξύλο. Χαρακτηριστικό κοινό τους γνώρισμα είναι το μεγάλο εξωτερικό υπόστεγο με καμάρες, που αποτελούσε ένα είδος προθαλάμου για την προστασία των πιστών από τα άσχημα καιρικά φαινόμενα τους χειμερινούς μήνες. Επίσης σε πολλές εκκλησίες η πόρτα είναι πολύ χαμηλή, κατασκευή που συναντάμε συχνά στην περιοχή, προκειμένου να αποτρέπονται οι βέβηλοι κατακτητές από το να μπαίνουν στον ιερό χώρο καβάλα στο άλογο τους, όπως το συνήθιζαν. Οι πιο σημαντικές από αυτές είναι η Μονή Αγίου Ιωάννη Ρογκοβού στο Τσεπέλοβο (1028-1034), η Μονή Παναγίας Σπηλιώτισσας στην Αρίστη (1665), η Μονή Προφήτη Ηλία στην Βίτσα (άγνωστο το πότε χτίστηκε), ο Ναός Αγίου Βλάσιου στο Πάπιγκο (1852), η Μονή Αγίας Παρασκευής στο Μονοδένδρι (1412).

7) Σκάλα Βραδέτου

 Στο χωριό Βραδέτο συναντάμε ένα από τα δημοφιλέστερα πεζοπορικά αξιοθέατα όχι μόνο του Ζαγορίου, αλλά και ολόκληρης της Ηπείρου. Αναφέρομαι φυσικά στην Σκάλα Βραδέτου, που ενώνει το ομώνυμο χωρίο με το Καπέσοβο. Τα 1.100 λιθόστρωτα σκαλοπάτια της σκάλας του Βραδέτου καλύπτουν ομαλά μια υψομετρική διαφορά 250 μέτρων! Σε αυτή τη πανέμορφη σαραντάλεπτη διαδρομή, θα θαυμάσετε την μοναδική φυσική ομορφιά του τόπου και θα έχετε ανεμπόδιστη θέα προς την χαράδρα του Βίκου. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι το γεγονός, ότι αυτό το πέτρινο αριστούργημα, μέχρι το 1974 αποτελούσε την μοναδική σύνδεση των δύο αυτών χωριών με τον υπόλοιπο κόσμο!

6) Τα γεφύρια

 Πολλοί έχουν ταυτίσει τα Ζαγοροχώρια με τα γεφύρια και δεν τους αδικώ, αφού αποτελούν σίγουρα ατραξιόν της περιοχής. Αυτά τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια δημιουργήθηκαν ως επί των πλείστων μεταξύ 18ου και 19ου αιώνα, με σκοπό να ενώσουν τα μονοπάτια των χωριών πάνω από το Βοϊδομάτη. Τα περισσότερα θα τα βρείτε πάνω στον δρόμο ενώ οδηγάτε, ενώ άλλα θα χρειαστεί να τα προσεγγίσετε με λίγο περπάτημα. Τα πιο γνωστά είναι το Γεφύρι Καλογερικό ή του Πλακίδα (1814), το οποίο πήρε το συγκεκριμένο όνομα γιατί μετατράπηκε από ξύλινο σε πέτρινο µε χορηγία του ηγούμενου Σεραφείμ, το Γεφύρι Κόκορη ή Νούτσου (1750), που είναι το πρώτο που συναντάς, την Γέφυρα Κοντοδήμου ή Λαζαρίδη (1753), Γέφυρα Καμπέρ Αγά, Γεφύρι της Κλειδωνιάς ή του Βοϊδομάτη (1853), Γέφυρα Μίσιου (1748), Γέφυρα Τσιπιάνης (1875) και Γέφυρα Μύλου (1748).

5) Βοϊδομάτης

 Αυτό που λίγοι γνωρίζουν για τον ποταμό Βοϊδομάτη (ή ποτάμι του Βίκου) είναι ότι συγκαταλέγεται στα ελάχιστα ποτάμια με πόσιμο νερό και σταθερή θερμοκρασία 4°C όλο τον χρόνο! Ο ποταμός έχει συνολικό μήκος 15 χιλιόμετρα, με τα πεντακάθαρα νερά του να πηγάζουν από το Φαράγγι του Βίκου και να καταλήγουν στον Αώο ποταμό. Αν πιστεύατε ότι η ονομασία του προέρχεται από «το μάτι κάποιου βοδιού», τότε κάνετε λάθος, αφού η ονομασία του Βοϊδομάτη έχει σλαβικές ρίζες και προκύπτει από τις λέξεις voda (νερό) και mati (πηγή)! Ο καλύτερος τρόπος για να ανακαλύψει κανείς τον Βοϊδομάτη είναι μέσω του rafting. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που το συγκεκριμένο μέρος αποτελεί πόλο έλξης για χιλιάδες λάτρεις των extreme sports όλο το χρόνο. Αν λοιπόν το επιλέξετε, θα βρείτε δεκάδες κιόσκια σε πολλά χωριά που προσφέρουν τον εξοπλισμό και έμπειρο οδηγό, για να σας βοηθήσει να ζήσετε μια τρομερή εμπειρία.

4) Κολυμπήθρες

 Οι κολυμπήθρες είναι ένα ακόμη «must» αξιοθέατο στα Ζαγοροχώρια που δεν πρέπει να χάσετε. Βρίσκεται ουσιαστικά ανάμεσα στο Μεγάλο και το Μικρό Πάπιγκο και η πρόσβαση τους είναι ιδιαίτερα εύκολη, ακλουθώντας απλά ένα βατό μονοπάτι που ξεκινά από τον κεντρικό δρόμο. Πρόκειται για ένα σπάνιο φυσικό φαινόμενο, στο ρέμα Ρογκοβού, το οποίο σε εκείνο το σημείο, μετατρέπεται σε ένα τύπου φαράγγι, δημιουργώντας μικρές φυσικές πισίνες. Σύμφωνα με τους ντόπιους οι Κολυμπήθρες αποτελούσαν το «εξοχικό» του Αλή Πασά, αφού επέλεγε αυτό το μέρος για τα καλοκαιρινά του μπάνια! Αν βρεθείτε λοιπόν στην περιοχή καλοκαίρι, μη διστάσετε να κάνετε και εσείς μια βουτιά, αλλά θα πρέπει να γνωρίζετε ότι το νερό είναι παγωμένο.

3) Τα χωριά

 Το Ζαγόρι είναι τα χωριά του. Καθένας από τους 46 οικισμούς που υπάρχουν στην περιοχή έχει τον δικό του χαρακτήρα και τις δικές του παρθένες ομορφιές, που τον κάνουν να ξεχωρίζει και να εντυπωσιάζει. Προφανώς είναι αδύνατον να επισκεφτεί κάποιος όλα τα χωριά σε ένα ταξίδι και τα κριτήρια επιλογής είναι πάντα υποκειμενικά, όμως παρακάτω επέλεξα για εσάς αυτά που μου έκαναν την μεγαλύτερη εντύπωση.

 Ξεκινώντας από το Δυτικό Ζαγόρι, αξίζει κάποιος να επισκεφτεί τα ίσως πιο διάσημα χωριά της περιοχής, το Μικρό και το Μεγάλο Πάπιγκο, την Αρίστη και τον Βίκο. Τα συγκεκριμένα χωριά αν και πανέμορφα είναι σχετικά τουριστικά, κάτι που σημαίνει ότι έχουν χάσει μεγάλο μέρος της αυθεντικότητας τους. Στο κεντρικό Ζαγόρι θεωρώ ότι θα βρείτε τους πιο παραδοσιακούς οικισμούς, πολλοί από τους οποίους έχουν μείνει αναλλοίωτοι στο χρόνο. Τα πιο όμορφα χωριά εκεί για μένα είναι το Δίλοφο, οι Κήποι, το Κουκούλι , η Ελάτη, η Βίτσα, το Μονοδένδρι και το Καπέσοβο. Τέλος, η ήρεμη δύναμη του Ανατολικού Ζαγοριού έχει να σας χαρίσει μοναδικές εικόνες σε χωριά όπως η Βωβούσα στις όχθες του Αώου, το Ελατοχώρι και Καστανώνας.

2) Δρακόλιμνη

 Η Δρακόλιμνη της Τύμφης ή Δρακόλιμνη Γκαμήλας θεωρείται ένα από τα πιο όμορφα μέρη της Ελλάδας. Λέγοντας Δρακόλιμνη εννοούμε φυσικά όλες τις αλπικές λίμνες που σχηματίζονται κυρίως σε βουνά της Ηπείρου. Τι Δρακόλιμνη όμως θα ήταν χωρίς δράκο. Σύμφωνα με τον μύθο, σε αυτή τη λίμνη και την Δρακόλιμνη του Σμόλικα ζούσαν δυο δράκοι. Αυτοί οι δύο δράκοι δεν τα πήγαιναν καλά μεταξύ τους και μάλωναν συνεχώς, πετώντας πέτρες ο ένας στον άλλον. Αυτό εξηγεί το γεγονός γιατί υπάρχουν διάσπαρτες άσπρες πέτρες στις μαύρες όχθες της Δρακόλιμνης της Τύμφης και διάσπαρτες μαύρες πέτρες στις λευκές όχθες της Δρακόλιμνης του Σμόλικα. Σήμερα δράκος στη λίμνη δεν υπάρχει, αλλά υπάρχουν μικρά δρακάκια. Αναφέρομαι φυσικά στους αλπικούς τρίτωνες που ζουν στην λίμνη και εκτιμάται ότι είναι απόγονοι των δεινοσαύρων. Βέβαια ως συνήθως για να δεις κάτι τόσο μοναδικό, θα χρειαστεί να κοπιάσεις για αυτό. Για να προσεγγίσετε την Δρακόλιμνη της Τύμφης θα χρειαστεί να περπατήσετε περίπου 3,5 ώρες από το Μικρό Πάπιγκο, με μεγάλο μέρος της διαδρομής να είναι ανηφορικό! Προσοχή! Το κολύμπι μέσα στην λίμνη απαγορεύεται, όπως απαγορεύεται επίσης και το ελεύθερο κάμπινγκ. Αν επιθυμείτε να διανυκτερεύσετε στη περιοχή μπορείτε να μείνετε στο καταφύγιο Αστράκας, με κόστος 13ε /άτομο.

1) Φαράγγι Βίκου

 Στην κορυφή της λίστας δε θα μπορούσε να είναι κάτι άλλο πέραν από το Φαράγγι του Βίκου. Με μήκος περίπου 11 χλµ. και βάθος σε πολλά σημεία πάνω από 1000 μέτρα, ξεκινά από το ομώνυμο χωριό και καταλήγει στους Κήπους. Αποτελεί τον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Βίκου-Αώου (μαζί με τον Βοϊδομάτη), ενώ είναι το σπίτι πολλών σπάνιων ειδών χλωρίδας και πανίδας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι το Φαράγγι του Βίκου κατέχει ένα ρεκόρ Guinness, αφού πρόκειται για το βαθύτερο παγκοσμίως! Για να το διασχίσετε θα χρειαστείτε περίπου 6-8 ώρες και την καθοδήγηση ενός έμπειρου οδηγού. Αν δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, θα αρκεστείτε να το θαυμάσετε από ψηλά. Τα δύο καλύτερα σημεία για να το κάνετε είναι η θέση Μπελόι στο Βραδέτο και η θέση Οξιά στο Μονοδένδρι. Στην πρώτη περίπτωση θα έχετε την καλύτερη θέα προς την χαράδρα, όμως θα χρειαστεί να περπατήσετε περίπου τριάντα λεπτά για να το προσεγγίσετε. Στην δεύτερη περίπτωση, απλά θα διανύσετε εκατό μέτρα σε ένα πανέμορφο μονοπάτι μέσα στη φύση. Αν επιλέξετε λοιπόν την δεύτερη εναλλακτική, κάντε μια στάση και στο Πέτρινο Δάσος, που βρίσκεται τρία χιλιόμετρα παρακάτω. Πρόκειται για ένα μοναδικό γεωλογικό φαινόμενο, με τοπικούς ασβεστόλιθους να έχουν την μορφή κορμών δέντρων!

Πού να μείνετε

 Το Ζαγόρι διαθέτει πολλές ομορφιές και η επιλογή καταλύματος είναι στρατηγικής σημασίας, αν επιθυμείτε να τις εξερευνήσετε. Η άποψη μου είναι να προτιμήσετε το κεντρικό Ζαγόρι και πιο συγκεκριμένα το πανέμορφο χωριό του Διλόφου. Θα πρότεινα λοιπόν να επιλέξετε είτε το Gaia Gueshouse, έναν πανέμορφο ανακαινισμένο ξενώνα με όλες τις σύγχρονες ανέσεις είτε το γραφικό Αρχοντικό Διλόφου, το οποίο βρίσκεται απέναντι από την πλατεία του χωριού και προσφέρει πολύ καλή σχέση ποιότητας-τιμής.

Τί να φάτε

 Βρισκόμενοι στην Ήπειρο και πιο συγκεκριμένα στα Ζαγοροχώρια, θα πρέπει οπωσδήποτε να δοκιμάσετε κάποια από τα διάσημα τοπικά της προϊόντα. Πρώτο και καλύτερο φυσικά οι Ζαγορίτικες πίτες. Με φύλλο ζυμωμένο στο χέρι και γέμιση από φρέσκα προϊόντα, οι τοπικές πίτες θα σας ενθουσιάσουν. Δοκιμάστε τσουκνιδόπιτα, ως την πιο ιδιαίτερη από αυτές. Ακόμη θα βρείτε υψηλής ποιότητας γλυκά του κουταλιού, πεντανόστιμα κρεατικά όπως λουκάνικο και αγριογούρουνο, ιδιαίτερα γαλακτοκομικά όπως γαλοτύρι, μανιτάρια, άγρια χόρτα και πέστροφες! Μια πολύ καλή επιλογή για να γευτείτε τις παραδοσιακές λιχουδιές είναι ο Λίθος του κ. Τάκη στο Δίλοφο, ενώ αξίζει να περάσετε και μια βόλτα από τον Βικογιατρό στο Κουκούλι. Εκτός από νόστιμα μεζεδάκια, θα έχετε τη δυνατότητα να γνωρίσετε έναν πολύ ιδιαίτερο άνθρωπο.

Εάν το άρθρο σου φάνηκε ενδιαφέρον ή συνέβαλε στην ποιοτική πληροφόρησή σου, τότε μπορείς να κάνεις like στη σελίδα μου στο facebook: o_thessalonikios ή follow στο instagram!

Μουζακίδης Παντελής